Avrupa Komisyonu, 2027’nin sonuna kadar Rus gazı ve sıvılaştırılmış doğalgaz ithalatını yasaklayama hazırlanıyor.
Teklif, Moskova’nın Ukrayna’ya saldırmasından sonra AB’nin en büyük gaz tedarikçisi Rusya ile sona erecek enerji ilişkilerinin nasıl yasalaştırılacağını ortaya koyacak. Reuters’a göre, yaklaşan teklifle alakalı Komisyon içi özette, teklifin 1 Ocak 2026’dan itibaren Rus boru hattı gazı ve LNG ithalatı yasaklanmaya başlanacak. Devam eden kontratlar dahilinde sevkiyatların 2026 boyunca yapılmasına imkan verilecek.
Aynı zamanda teklifte, belirli sözleşmeler için daha uzun süreler öngörülmesinin yasalaştırılacağı yazıyor. Bu bağlamda, 17 Haziran 2025’ten sonra imzalanan kısa vadeli Rus gazı anlaşmalarının 17 Haziran 2026’ya kadar bir yıllık geçiş süreci olacak. Özette, mevcut uzun vadeli Rus sözleşmeleri kapsamındaki ithalatın, 1 Ocak 2028’den itibaren yasaklanacağı ve bu tarihe kadar AB’nin Rus gazı kullanımının fiilen sona ereceği de yer alıyor. TotalEnergies ve İspanyol Naturgy’nin ise Rusya ile 2030’lara kadar uzanan LNG sözleşmeleri bulunuyor.
Mücbir sebep uygulanacak
AB LNG terminallerinin de gitgide Rus müşterilere hizmet vermesi yasaklanacak. Rus gazını ithal eden şirketler de sözleşmeleriyle ilgili bilgileri AB ve ulusal makamlara açıklamak zorunda kalacak. AB Enerji Komisyonu üyesi Dan Jorgensen pazartesi günü, alınan tedbirlerin şirketlerin Rusya’yla hali hazırda var olan gaz sözleşmelerini feshetmek için “mücbir sebep” –yani öngörülemeyen durum- maddesine dayanmalarına olanak tanıyacak kadar hukuki açıdan güçlü tasarlandığını söyledi.
Jorgensen, “Bu bir yasak olacağı için şirketleri yasal sıkıntılara sokmayacak. Bu, yaptırımlar uygulansaydı da olacağı gibi bir mücbir sebep” açıklamasını yaptı.
Rusya ile yakın politik ilişkiler sürdürmeye çalışan Slovakya ve Macaristan hala boru hatları yoluyla Rus gazı ithal ediyor ve alternatiflere geçmenin enerji fiyatlarını arttıracağını öne sürüyor. Bu iki ülke Rus enerji yaptırımlarına AB üye ülkelerinin oybirliğiyle onayını gerektiren yaptırım engeli getirmeyi hedefliyor.
Bu durumu önlemek amacıyla Komisyon’un öne sürdüğü tedbirler ülkelerin güçlendirilmiş çoğunluğunun ve Avrupa Parlamentosu’nun çoğunluğunun desteğiyle kabul edilebilecek bir AB hukuki temeli kullanacak. Diğer AB ülkelerinin çoğu yasağı desteklediklerini belirtmiş olsalar da, yetkililer bazı ithalatçı ülkelerin, şirketlerin sözleşmeleri ihlal etmeleri durumunda mali cezalar veya tahkimle karşı karşıya kalma riski konusunda endişelerini dile getirdiğini söyledi.
Avrupa’nın gaz ihtiyacının yaklaşık yüzde 19’u hâlâ Rusya’dan, Türk Akım boru hattı ve LNG sevkiyatları yoluyla karşılanıyor, bu oran 2022 öncesinde yaklaşık yüzde 45’ti. Belçika, Fransa, Hollanda ve İspanya Rus LNG’si ithal eden ülkeler arasında yer alıyor. Fransa Sanayi Bakanı Marc Ferracci, “Bu planı prensipte tamamen destekliyoruz; amacımız, işletmelere azami güvenlik sağlayacak doğru çözümleri bulmak” açıklamalarında bulundu.
